افتتاح رصدخانه ملی ایران با تلسکوپ ساخت داخل - مجله کامسا

محل استقرار رصدخانه که از میان 80 منطقه انتخاب شده، قله گرگش در حوالی شهر کاموی کاشان است که ارتفاع تقریبی 3600 متر از سطح دریا دارد. گفته می شود این رصدخانه به دلیل مکان نجومی مناسب خود می تواند پل ارتباطی بین جزایر قناری، چین و هند با کشور ایران به وجود آورد.

رصدخانه ملی ایران جزو پنج سایت نخستین جهان از نظر بزرگی آینه و کیفیت عکس قرار می گیرد. به گفته معاون علمی و فناوری رئیس جمهور، در حال حاضر هشت رصدخانه در نیم کره شمالی زمین وجود دارد که 6 عدد از آن ها در کلاس چهارمتری هستند.

به علاوه، تمام اجزا و تجهیزات تلسکوپی که امروز در رصدخانه نصب می شود، ساخت داخل است و ایران را تبدیل به یکی از 10 کشور دارای این تجهیزات می کند. این تلسکوپ در پژوهشگاه دانش های بنیادی و با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و سازمان برنامه و بودجه ساخته شد.

ذکر این نکته لازم است که تلسکوپ امروز بهره برداری نمی شود؛ بلکه با انجام شدن تمام کارهای مهندسی سازه رصدخانه، این تلسکوپ بالاخره در سایت مستقر و با انجام ارزیابی های دقیق در تابستان، آینه آن نصب می شود. رئیس رصدخانه ملی می گوید با افتتاح امروز، فرایند راه اندازی آغاز می شود که هدف آن رسیدن به نورگیری تلسکوپ است. به گفته حبیب خسروشاهی:

امیدواریم در سرانجام سال 1401 از تلسکوپ نصب شده بهره برداری علمی کنیم.

وزن این تلسکوپ حدود 90 تن است و حدود 40 هزار قطعه در آن استفاده شده. قطر آینه تلسکوپ 3.4 متری 340 سانتی متر و از نوع کاسگرین و پایه سمتی - ارتفاعی با سازه ای به وزن 90 تن و به ارتفاع 11 متر و قطر 6.5 متر است. وزن آینه اصلی تلسکوپ 4 تن و ضخامت آن 18 سانتی متر است. گنبد تلسکوپ 24 متر ارتفاع و 16 متر قطر و بخش چرخان آن 250 تن وزن دارد. تلسکوپ همچنین مجهز به اپتیک فعال است. خسروشاهی پیش تر در گفت وگو با ایرنا گفته بود:

شیشه آینه های تلسکوپ آینه اصلی روی 60 عملگر محوری معلق و از طریق 30 عملگر جانبی حمایت می شود و با یک آینه دیگر به همان دقت سطح و در فاصله چهارم تری در بالای آن، آینه ثانویه که به واسطه یک عملگر 6 محوره مهار شده است با دقت یک میکرون هم محور شود. شیشه آینه های تلسکوپ رصدخانه ملی از جنس سرامیکی ویژه ساخته شده اند که در مقایسه با شیشه های متعارف، 100 برابر نسبت به تغییر دما یعنی انبساط و انقباض گرمایی مقاوم تر است و تولید آن ها در فرایند حرارتی با طی زمان بیش از یک سال انجام می شود، شیشه آینه های تلسکوپ رصدخانه ملی تولید شرکت شوت آلمان است، شیشه ها برای تبدیل به آینه با آلومینیوم خالص و در خلأ لایه نشانی می شوند.

مجموعه آینه ها و عملگرها روی یک سازه مکانیکی 90 تنی مستقر شده اند، سازه مکانیکی باید در حضور جریان باد 12 متر بر ثانیه بیرون از گنبد با دقت 0.2 ثانیه قوسی حرکت کند و سیستم بازخورد آن باید بتواند به تمام اختلال های ناشی از باد، تغییر دما، جهت گیری تلسکوپ و انحراف آینه ها از محور اپتیکی غلبه کند، فرایند کنترل تلسکوپ با این دقت از طریق تیم کنترل رصدخانه ملی ایران به اجرا در می آید.