در جست وجوی شهر افسانه ای ایران ؛ هکاتوم پلیس کجاست؟ - مجله کامسا

به گزارش خبرنگاران، بعد از کاروانسرای آهوان، قلعه ای از دور دیده می گردد و مسیری فرعی در کنارش ما را به روستایی می برد که اسراری پنهان دارد؛ روستایی به نام قوشه در 30 کیلومتری دامغان که ویرانه های شهری بزرگ به مساحت 4 کیلومتر در آن وجود داشته و حجم وسیعی از سفالینه های بیرون آمده از خاک، گویای شهری مهم در این منطقه است که ظاهرا در زلزله ویرانگر سال 856 میلادی به طور کامل ناپدید شده است.

می گویند داریوش سوم هخامنشی در همین نزدیکی ها به دست اسکندر مقدونی کشته شد. امپراتوری پهناور هخامنشیان آنقدر گسترده و ثروتمند بود که بازرگانان، مالیات چندانی پرداخت نمی کردند و سود سرشار حاصل از تجارت، به تمام شهرهایی که در مسیر این جاده قرار داشتند، تزریق می شد. این همه قلعه، آب انبار، کاروانسرا و دژهای نظامی نشان از رونق و امنیت این جاده در آن دوران دارد. بعد از سقوط سلسله هخامنشیان، سلوکیان به منطقه ها شرقی قلمروی خود توجه چندانی نکردند و این امر سبب شد خاندان هایی، نواحی شرقی ایران را به دست گیرند که یکی از آنها اشکانیان بودند که بر شهرهای مهم ایران آن دوران تسلط پیدا کردند. استان قومس یا همان هکاتوم پلیس(دامغان فعلی) اصلی ترین گلوگاه ورودی جاده ابریشم در گذشته بوده و بازرگانان به اجبار باید از آن عبور می کردند.

هنوز باستان شناسان در جست وجوی مرکز اشکانیان، قومس یا همان شهر صددروازه (هکاتوم پلیس) هستند. براساس پژوهش های صورت گرفته 2 شهر مهم در زمان اشکانیان وجود داشته که موقعیت آن به طور دقیق معین نیست و می گویند در استان قومس که مرکز آن دامغان فعلی بوده قرار داشته، اما هنوز هم در میان باستان شناسان اختلاف نظرهایی در خصوص موقعیت جغرافیایی مرکز اشکانیان وجود دارد، ولی آثار و بقایای کشف شده از روستای قوشه و دیگر منطقه ها تاریخی شهر دامغان وجود تمدن اشکانی را روی تپه های این روستا به اثبات رسانده است.

اگر این منطقه را قومس یا همان مرکز اشکانیان درنظر بگیریم به دلیل وجود شاخه فرعی از جاده ابریشم به نام راه شاهی که به وسیله داریوش بزرگ هخامنشی در سرتاسر ایران ساخته شده بود، گلوگاه اصلی جاده ابریشم که همان شهر معروف اشکانیان است دارای ورودی های متعددی بوده که حاکمان برای حفظ امنیت دروازه هایی کوچک برای کنترل جاده و گرفتن باج و خراج در مبادی ورودی شهر ساختند تا به امور مربوط به تجارت و کاروان های این مسیر رسیدگی گردد و همین دروازه ها اینجا را به هکاتوم پلیس تبدیل نموده که اکنون اثری از آنها باقی نمانده است. از شهر صددروازه در نوشته ها و کتب تاریخی اطلاعاتی به دست آمده، اما در خصوص موقعیت آن هنوز سندی دقیق در دست نیست.

شعله های سوزان آفتاب کویری زبانه می کشد و آن قدر آثار تاریخی دوره های مختلف در این روستا وجود دارد که تماشا و آنالیز همه آنها زمان زیادی می برد؛ از قوشه خارج شدیم و قرار است برای استراحت به خانه 800 ساله ای برویم که حالا یک اقامتگاه بوم گردی زیبا شده است.

دوربرگردانی قبل از دامغان تا روستای تاریخی شیر آشیان می رود که قلعه ای تاریخی در ابتدای آن جلوه گری می نماید. هنوز روستا بافت تاریخی اش را حفظ نموده. مسیرهای باریک در کوچه پس کوچه هایی با دیوارهای کاهگلی قلعه ها و باغ های پسته در اطراف مان، ما را به سفری در تاریخ می برد. با اینکه مسیر بوم گردی را گم نموده ایم، اما چرخیدن در روستا حسی عجیب دارد. اقامتگاه شیر آشیان خانه ای قدیمی با هجره هایی تودرتو و حیاطی کوچک با درختان پسته و گل های شمعدانی است. از دالانی مسقف، وارد حیاط شدیم و وسایلمان را داخل یک اتاق مربع شکل با هجره ها و سقفی گنبدی شکل گذاشتیم. نسیمی ملایم پارچه رنگی جلو در را می رقصاند و شربتی خنک با طعمی خاص انتظارمان را می کشید. باید قبل از غروب خورشید برج و باروی شهر را می گشتیم و شب را در خنکای اتاق 800 ساله مان به صبح می رساندیم.