همه نکات لازم برای کاشت و پرورش بادمجان - مجله کامسا

ظاهر و خصوصیات بادمجان

بادمجان یک میوه گرمسیری محسوب می گردد که از خانواده گوجه فرنگی، خیار و کدو سبز (Solanaceae) است. این گیاه را می توان در تمام طول سال در منطقه ها گرم و نیمه گرمسیری کشت کرد اما بهتر است در فصل بهار و تابستان در آب و هوای معتدل کشت گردد. این گیاه معمولاً به صورت یک ساله رشد می نماید و پس از خاتمه باردهی دور انداخته می گردد اما می توان آن را برای چند فصل در آب و هوای گرم و عاری از یخبندان به عنوان گیاهی دائمی پرورش داد.

میوه بادمجان در اشکال بیضی، اشکی، استوانه ای یا کروی پرورش داده می گردد. ساقه ها به خصوص در نزدیکی کاسه گل یا کلاهک سبز چرمی که میوه به ساقه می چسبد، محکم و خاردار هستند. برگ ها سبز مایل به خاکستری با بافت کمی پرزدار هستند. گوشت خوراکی میوه بادمجان کرمی مایل به سفید گاهی اوقات با رنگ سبز روشن و حاوی دانه های متعدد، کوچک و قهوه ای مایل به زرد است. این گیاه بسیار پربار و سنگین است و برای حمایت از ساقه های مملو از میوه خود احتیاج به پایه نگهدارنده دارد.

کاشت بادمجان

برای کاشت و پرورش بادمجان راه های مختلفی دارید که در ادامه، با آن ها آشنا می شوید.

کاشت بذر یا دانه

رایج ترین روش برای کاشت و پرورش بادمجان کاشت بذر آن است. کاشت بذر را حدود شش هفته قبل از آخرین یخبندان زمستانی، به این روش در داخل خانه آغاز کنید:

• گلدان های 8 سانتی متری یا سینی کشت نشاء را با مخلوط اولیه بذر استریل پر نموده و مرطوب کنید.
• بذرها را به عمق 3.5 سانتی تر و فاصله 5 تا 8 سانتی متر از یکدیگر بکارید. به آرامی آن ها را با مخلوط اولیه بذر و آب بپوشانید. برای حفظ رطوبت، گلدان ها یا سینی را با پلاستیک شفاف بپوشانید.
• در نور روشن در یک نقطه گرم که حداقل 21 درجه و ترجیحاً 27 درجه سانتی گراد باشد، قرار دهید. جوانه زنی ممکن است با استفاده از روکش حرارتی در زیر گلدان بهبود یابد.
• پس از جوانه زدن بذرها، پلاستیک شفاف را جدا کنید. برای مرطوب نگه داشتن، آن ها را آبیاری نموده و نور زیادی برای داشتن رشد مناسب برای آن ها فراهم کنید. نور زیاد به گیاهان یاری می نماید تا ساقه های قوی، صاف و سالمی داشته باشند.
• هنگامی که دمای روز به 21 درجه سانتی گراد رسید، گیاهان را در فضای باز در مکانی سایه قرار داده و در شب های خنک گیاهان را به داخل خانه ببرید. به تدریج قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید را افزایش دهید، سپس گیاهان را به فاصله 45 تا 60 سانتی متر از یکدیگر در خاک باغچه یا باغ بکارید.

قلمه زدن

بادمجان را می توان به وسیله قلمه زدن نیز تکثیر کرد. قلمه زدن راهی آسان برای فراوری گیاهان تازه است و زمان کمتری نسبت به رشد آن ها از بذر دارد. قلمه ها را در خاتمه فصل رشد، حدود اوایل پاییز از گیاه اصلی جدا کنید و در فصل بهار در فضای باز بکارید. برای قلمه زدن این کارها را انجام دهید:

• از قیچی تمیز برای بریدن قلمه های سالم 10 تا 15 سانتی متری از ساقه ها بهره ببرید. مطمئن شوید که هر قلمه چندین گره برگی داشته باشد. برگ ها را از قسمت پایینی قلمه جدا کنید.
• قلمه ها را در یک شیشه پر از آب قرار داده و آن را در مکانی روشن با نور غیر مستقیم قرار دهید. هر چند روز یکبار آب را عوض کنید.
• ریشه ها باید بعد از دو هفته آغاز به رشد نمایند.
• قلمه های ریشه دار را در گلدانی بزرگ پر از خاک و آب بکارید.
• گلدان را در نور روشن نگه دارید و به طور مرتب آن را آبیاری کنید تا خاک به طور یکنواخت مرطوب بماند.
• در فصل بهار و با گرم شدن هوا، گیاه را به آرامی به حضور در فضای باز عادت دهید. سپس آن را در خاک باغ یا باغچه بکارید.

خواندنی ها

آموزش گام به گام کاشت و پرورش سیر در خانه

کشت در گلدان

بسیاری از گونه های بادمجان بیشتر از 60 تا 90 سانتی متر رشد نمی نمایند. بنابراین بادمجان گیاهی عالی برای کاشت در گلدان در محیط پاسیو یا باغ است. به این ترتیب از مسائل رایج آفات نیز فرار می نماید. یک گلدان بزرگ انتخاب کنید (یک گلدان 20 لیتری انتخاب خوبی است) و از مخلوط گلدانی با کیفیت بالا بهره ببرید. اگر مخلوط حاوی کود نیست، طبق دستورالعمل برچسب مقداری کود آهسته رهش (نوعی از کود که به مرور اثر خود را نشان می دهد) به آن اضافه کنید و مطمئن شوید که گلدان به خوبی زهکشی می گردد. بادمجان را در همان سطحی که در گلدان نهال خود رشد می کرد در گلدان قرار دهید. آن را در مکانی آفتابی قرار دهید و خاک را مرطوب اما نه زیاد خیس نگه دارید. بادمجان معمولاً به صورت یکساله کشت می گردد. بنابراین احتیاجی به تعویض گلدان ندارد.

مراقبت از بادمجان

بادمجان در خاک 25 درجه سانتی گراد رشد نموده و اگر خیلی زود کاشته گردد رشد نامناسبی خواهد داشت. برای افزایش دمای خاک در کاشت اولیه، با مالچ پلاستیکی مالچ پاشی کنید یا در ظروف تیره رنگ بکارید. گیاه بادمجان با برگ های بزرگ و شکوفه های بنفش یا سفید تا 1 متر رشد می نماید. میوه بادمجان در باغ ها و باغچه های کانتینری بسیار مجذوب کننده است. بادمجان ها را مانند فلفل و گوجه فرنگی با پایه محکم کنید تا میوه های سنگین آن از بین نرود.

نور

بادمجان را در آفتاب کامل بکارید تا حداقل شش ساعت در روز نور مستقیم خورشید را دریافت کند. سایه یا نیمه سایه باعث رشد گیاهان بدون میوه یا میوه کم می گردد.

خاک

بادمجان خاک غنی و لومی یا شنی را دوست دارد. آن را در خاک حاصلخیز و با زهکشی خوب اصلاح شده با مواد آلی مانند کود کمپوست شده یا برگ های خرد شده بکارید. مواد آلی هم خاک را غنی می نماید و هم به حفظ رطوبت خاک یاری می نماید. بادمجان ها خاک اسیدی را ترجیح می دهند اما در خاک خنثی نیز خوب رشد می نمایند.

آب

اگرچه بادمجان ممکن است از دوره های خشکسالی جان سالم به در ببرد، اما برای رشد احتیاج به رطوبت دارد. اطراف گیاه بادمجان را مالچ پاشی کنید تا رطوبت خاک حفظ گردد. آبیاری را تا زمانی که پیوند ایجاد گردد به طور مکرر ادامه دهید. سپس اندازه آبیاری را مقداری کاهش دهید. هنگامی که گیاه در حال باردهی است، وجود رطوبت ثابت بسیار حیاتی است. گیاه را آبیاری کنید تا خاک مرطوب شده اما غرقاب نگردد .

دما و رطوبت

بادمجان به دمای سرد بسیار حساس است. آن را در بهار بعد از اینکه دمای خاک به 25 درجه سانتی گراد رسید، در باغ بکارید. بادمجان دمای 29 تا 30 درجه سانتی گراد را برای رشد ترجیح می دهد. بنابراین حداقل چند هفته پس از آخرین یخبندان صبر کنید. در حالی که بادمجان ها در هوای گرم و مرطوب رشد می نمایند، یک موج گرمای شدید می تواند گرده افشانی آن ها را کاهش دهد.

بادمجان در بسیاری از منطقه ها فصل رشد طولانی دارد و از خردادماه تا مهرماه رشد می نماید. بادمجان در آب و هوای گرمسیری گیاهی چند ساله است اما دمای گرم باعث ایجاد میوه ای تلخ می گردد. در منطقه ها گرمسیری، بادمجان معمولاً در هنگام پاییز و زمستان کشت می گردد.

خواندنی ها

آموزش نکات کلیدی و کاربردی برای کاشت ریحان و نعناع در خانه

کوددهی

ترکیب نیتروژن، فسفر و پتاسیم (N-P-K) مانند یک وعده غذایی کامل برای گیاه بادمجان عمل می نماید. نیتروژن پروتئینی است که گیاهان برگدار را حجیم می نماید. فسفر شبیه ویتامین ها است و به رشد ریشه و ایجاد شکوفه های فراوان در گیاه یاری می نماید. پتاسیم نیز تنظیم جریان آب و مواد مغذی را بر عهده دارد. برای بادمجان ها، یک کود با نسبت N-P-K متعادل بسیار ایده آل است اما کمی فسفر اضافی به گلدهی بیش تر آن یاری می نماید.

زمستان گذرانی

بادمجان را در آب و هوای گرم می توان به صورت چند ساله پرورش داد. در این صورت گیاه را هرس کنید تا در بهار برگ ها دوباره رشد نمایند. بادمجان های گلدانی را می توان در منطقه های با هوای سرد به داخل خانه منتقل کرد.

برداشت و ذخیره سازی بادمجان

میوه بادمجان در صورت چیده شدن در زمان زودتر از موعد یا پس از آن می توانند طعمی تلخ داشته باشند. بنابراین دانستن زمان مناسب برداشت بخشی از هنر کاشت و پرورش بادمجان است. یک میوه رسیده بادمجان، رشد را متوقف می نماید، پوستی براق دارد و وقتی آن را باز می کنید، درون آن دانه های نرم، خوش فرم و در عین حال نابالغی مشاهده خواهید کرد. میوه هایی که دانه های قابل مشاهده ندارند، نابالغ هستند. در مقابل، دانه های سخت و تیره در بادمجان های بیش از حد رسیده یافت می گردد.

از قیچی هرس برای برداشت میوه با یک ساقه کوتاه بهره ببرید زیرا میوه های بادمجان با دست آزاد نمی شوند. بادمجان ها را تمیز بشویید، خشک کنید و چند روز در یخچال نگهداری کنید. بادمجان در هنگام برش به سرعت تغییر رنگ می دهد. بنابراین هنگام خرد کردن آن باید سریع عمل کنید. قرار دادن قطعات بریده شده بادمجان در مخلوطی که شامل نمک، سرکه و یا آب لیمو باشد، از تیره شدن آن جلوگیری می نماید.

آفات و بیماری های رایج گیاهی در بادمجان

بدون شک، سوسک های کک محصول خوشمزه شما را پیدا نموده و سوراخ هایی در برگ های آن ایجاد می نمایند که می تواند آسیب واقعی به گیاهان جوان وارد کند. با محافظت از گیاهان با پوشش های پلاستیکی تا زمان شکوفایی آن ها از ورود سوسک کک در اوایل فصل جلوگیری کنید یا از خاک دیاتومه برای پاشیدن به برگ ها بهره ببرید. این آفت کش ارگانیک به خوبی عمل می نماید اما باید بعد از بارندگی دوباره استفاده گردد. هنگامی که گیاهان بزرگ تر می شوند، می توانند آسیب بیشتری از سوسک های کک ببینند.

شته ها، مگس های سفید و کنه های عنکبوتی نیز برای مکیدن شیره برگ های بادمجان را سوراخ می نمایند. شته ها و کنه های عنکبوتی را با جریان قوی آب اسپری کنید تا از بین بروند. برای کنترل هجوم آفات از صابون حشره کش بهره ببرید.

سوسک های سیب زمینی کلرادو، کرم ریشه و کرم شاخدار نیز می توانند باعث حذف برگ های زیادی از گیاه بادمجان شوند. این حشرات بزرگ را بردارید و در یک ظرف آب صابون بیندازید. حشره کش حاوی اسپینوساد نیز می تواند مؤثر باشد اما نباید در زمانی که زنبورها در اطراف هستند سمپاشی گردد.

ممکن است بیماری های جدی مانند پژمردگی ورتیسیلیوم و پژمردگی باکتریایی (پژمردگی ناگهانی گیاه)، سوختگی فیتوفتورا (رگه های تیره روی شاخه ها که باعث پژمردگی گیاه می شوند) و بلایت (عفونت قارچی سفید رنگ که ساقه را پوسیده می نماید) در گیاه ظاهر شوند و در خاک باقی بمانند. اگر عفونتی در این گیاه ظاهر گردد، کنترل آن بسیار سخت است.

برای کاهش احتمال انتقال بیماری به بادمجان، جایی که گوجه فرنگی، سیب زمینی یا فلفل در سه سال گذشته رشد نموده است، بادمجان نکارید. ردیف های بادمجان را به فاصله 90 سانتی متری از هم قرار دهید تا گردش هوا جریان داشته باشد و همواره آب را در پایه گیاهان بریزید. کار کاشت و پرورش بادمجان را در خاکی با زهکشی خوب انجام دهید و از آبیاری زیاد گیاه خودداری کنید.

مسائل رایج در گیاه بادمجان

بادمجان برای فراوری میوه های سالم که طعم تلخی نداشته باشند، به آبیاری منظم و دمای گرم احتیاج دارد. مسائل رایجی که می توانند گیاهان را تحت تأثیر قرار دهند اغلب نتیجه محیط یا مراقبت نامناسب هستند.

میوه ندادن

گاهی اوقات این گیاهان شکوفا می شوند اما هیچ میوه ای فراوری نمی نمایند. شکوفه ها به علت گذراندن شب سرد، کمبود آب یا به علت عدم گرده افشانی گل ها می ریزند. بادمجان ها عمدتاً با باد گرده افشانی می نمایند. بنابراین وجود روزهای بسیار آرام و بدون باد یا هوای بسیار گرم می تواند از گرده افشانی آن ها جلوگیری کند. اگر این مشکل ادامه دار شد، سعی کنید هر روز گیاهان را به آرامی تکان دهید یا از یک قلم مو برای پخش گرده در بین گل ها بهره ببرید.

زرد شدن برگ ها

آبیاری بیش از حد و کم آبی هر دو می تواند باعث زرد شدن برگ ها شوند. برای حل مشکل زرد شدن برگ های بادمجان مطمئن شوید که رطوبت مناسبی در حدود 3 تا 5 سانتی متر در هفته به بادمجان می دهید. چند سانتی متر بالای خاک باید مرطوب باشد. ولی گیاه غرقاب نگردد.

گیاهان سازگار با گیاه بادمجان

بادمجان ها نسبت به آفات معمول باغ حساس هستند اما با کاشت گل همواره بهار فرانسوی، پونه کوهی، نعناع و سایر گیاهان سازگار و همراه می توان آسیب دیدگی آن ها را به حداقل رساند.

پونه کوهی

زنبورها و حشرات مفید جذب گل پونه کوهی می شوند و به عنوان گرده افشان کارآمدی برای بادمجان های مجاور عمل می نمایند و عملکرد آن ها را بهبود می دهند. بعلاوه پونه کوهی سایر آفات و حشرات مضر از جمله پروانه کلم و سوسک خیار را نیز دفع می نماید.

گل همواره بهار فرانسوی

گل همواره بهار فرانسوی چندین آفت رایج بادمجان از جمله نماتدها را دفع می نماید. وقتی این گیاهان شکوفا می شوند، حشرات مفید مانند بال توری ها را نیز جذب نموده که شته ها را شکار می نمایند.

نعناع

رایحه بی نظیر نعناع از بادمجان ها در برابر سوسک های کک و شته ها محافظت نموده و گل های گیاه گرده افشان ها را جذب می نماید. بااین حال، ممکن است نعناع گیاهی تهاجمی باشد. بنابراین باید در گلدان هایی که نزدیک بادمجان ها قرار دارند، نگهداری گردد، نه در همان گلدان بادمجان ها.

کلام آخر

کاشت و پرورش بادمجان در منطقه ها گرمسیر آسان تر است. اگرچه می توان با کمی مراقبت بیشتر در آب و هوای سردتر نیز این محصول را پرورش داد. برای اینکه کاشت و پرورش بادمجان موفقیت آمیز گردد، یک مکان آفتابی و سرپناه برای گیاه انتخاب کنید. سپس خاک را با مواد آلی غنی کنید، نهال ها را بکارید (یا مستقیماً بذر بادمجان بکارید)، آبیاری منظم انجام دهید و در صورت احتیاج کود دهید و در عین مراقب آفات و بیماری های بادمجان نیز باشید. از آنجایی که بادمجان و گوجه فرنگی هم خانواده هستند، با آفات و بیماری های یکسانی نیز روبرو می شوند اما اجازه ندهید هیچ کدام از این مسائل شما را از کاشت و پرورش بادمجان منصرف نمایند.

منابع: southernliving , bhg , fryd.app