آیا ریشه اختلال اسکیزوفرنی در مغز است؟ - مجله کامسا

گروهی از محققان برزیلی در مطالعه ای از وجود ارتباطی بین عروق مغز و اختلال روانی اسکیزوفرنی خبر دادند.

به نقل از تی ان، روان گسیختگی یا اسکیزوفرنی یک اختلال روانی است که با دوره های مداوم یا عودنماینده روان پریشانِ تعیین می گردد. علائم اصلی آن شامل توهم، هذیان و اختلال تفکر است. علائم دیگر این اختلال عبارتند از کناره گیری اجتماعی، کاهش ابراز عواطف و بی تفاوتی.

علائم این بیماری به طور معمول تدریجی بروز پیدا می نمایند و در اوایل بزرگسالی شروع شده و در بسیاری از موارد هرگز به طور کامل رفع نمی شوند. اکنون نتایج مطالعه ای که به وسیله محققان برزیلی صورت گرفته، نشان می دهد که اسکیزوفرنی ممکن است با تغییراتی در تشکیل عروق در منطقه ها خاصی از مغز مرتبط باشد.

محققان دانشگاه ایالتی کامپیناس (UNICAMP)، موسسه تحقیقاتی و آموزشی IDOR و دانشگاه فدرال ریودوژانیرو (UFRJ) در این مطالعه ارتباط بین آستروسیت ها (سلول های سیستم عصبی مرکزی) بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی و تشکیل عروق خونی باریک در مغز را شناسایی کردند.

اسکیزوفرنی یک اختلال سلامت روان چندعاملی شدید است که حدود یک درصد از جمعیت دنیا را تحت تأثیر قرار می دهد. علائم شایع این بیماری شامل از دست دادن تماس با واقعیت (روان پریشی)، توهم (مثلاً شنیدن صداها)، هذیان، رفتار حرکتی نامنظم، از دست دادن انگیزه و اختلال شناختی می گردد.

در این مطالعه، محققان بر نقش آستروسیت ها در ایجاد این بیماری تمرکز کردند. این سلول های گلیال، نگهبان سیستم عصبی مرکزی هستند و برای دفاع از آن مهم هستند. آن ها عناصر مرکزی واحد های عصبی عروقی هستند که مدار های عصبی را با جریان خون یکپارچه می نمایند و از نورون ها پشتیبانی می نمایند.

نتایج این مطالعه به اهداف درمانی نو اشاره می نماید و درک دانشمندان را از مکانیسم های مولکولی پشت اختلال اسکیزوفرنی ارتقا می دهد.

دنیل مارتینز د سوزا (Daniel Martins-de-Souza) از محققان این مطالعه گفت: ما نشان دادیم که آستروسیت ها ممکن است در فرایند تغییر ضخامت رگ های خونی مغز دخالت داشته باشند که این امر به نوبه خود ممکن است با کاهش جریان متابولیک در منطقه ها خاصی از مغز که عاملی کلیدی در اسکیزوفرنی است، همراه باشد.

یافته های ما نقش آستروسیت ها را به عنوان یک عنصر مرکزی در بیماری برجسته می نماید و نشان می دهد که آن ها می توانند هدفی برای درمان های نو باشند.

در این مطالعه محققان آستروسیت های مشتق شده از سلول های پوستی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی را با سایر سلول های افراد سالم مقایسه کردند. این بخش از مطالعه در آزمایشگاه استیونز رهن (Stevens Rehen)، محقق موسسه تحقیقاتی و آموزشی IDOR و استاد موسسه زیست شناسی دانشگاه فدرال ریودوژانیرو انجام شد.

برای این منظور، آن ها سلول های اپیتلیال بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی و گروه کنترل را مجددا برنامه ریزی کردند تا به سلول های بنیادی پرتوان القایی (iPSCs) تبدیل شوند. آن ها سپس تمایز سلول های بنیادی پرتوان القایی را به سلول های بنیادی عصبی القا کردند که می تواند هم نورون ها و هم آستروسیت ها را ایجاد کند.

تحقیقات قبلی نشان داد که ناهنجاری های مولکولی و عملکردی آستروسیت ها می توانند در پاتوژنز اسکیزوفرنی دخیل باشند. محققان گفتند: در مطالعه خود، ما این دخالت را با استفاده از سلول های بنیادی پرتوان القایی ثابت کردیم. بدون این تکنیک، مطالعه آستروسیت ها به روشی که ما انجام دادیم غیرممکن خواهد بود.

محققان دو سری آزمایش با آستروسیت های مشتق شده از بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی و افراد سالم انجام دادند. اولین مورد آنالیز پروتئومیکس بود که در آن تمام پروتئین های موجود در هر نمونه به منظور تشخیص تفاوت بین دو مجموعه آستروسیت شناسایی شدند. پروتئومیکس (Proteomics) دانش آنالیز ساختار و عملکرد پروتئین ها در مقیاس بزرگ است. این واژه را به قیاس ژنومیک (به معنی دانش آنالیز ژن ها) ساخته اند.

محققان گفتند: در تجزیه و تحلیل پروتئوم های سلولی، تغییرات ایمنی مرتبط با آستروسیت ها را مشاهده کردیم. در خصوص سلول های بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی، ما بعلاوه تفاوت هایی را در سطوح سیتوکین های پیش التهابی و چندین پروتئین دیگر پیدا کردیم که نشان دهنده عملکرد رگ زایی در عروق مغزی بود. رَگ زایی فرآیند فیزیولوژیکی است که به وسیله آن رگ های خونی نو از عروق از قبل موجود تشکیل می شوند.

پس از آنالیز پروتئومی، محققان آزمایش های عملکردی انجام دادند تا نشان دهند که پاسخ التهابی در آستروسیت های بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی تغییر نموده است و سلول ها موادی ترشح می نمایند که بر عروق تأثیر می گذارد. به کلیه پروتئین هایی که در یک سلول در یک زمان تعیین بیان می گردد، پروتئوم آن سلول گفته می گردد و این پروتئوم است که فاصله بین ژنوم و مکانیسم مولکولی رفتار سلولی را پر می نماید.

مدل سیستم عروقی مورد استفاده آن ها به عنوان سنجش غشای کوریوآلانتوئیک مرغ (CAM) شناخته می گردد. غشای کوریوآلانتوئیک مرغ که از تخم مرغ به دست می آید، شبکه متراکمی از رگ های خونی دارد و به طور گسترده برای مطالعه رگ زایی استفاده می گردد.

رَگ زایی یا آنژیوژنز (Angiogenesis) فرایندی فیزیولوژیکی است که در آن رگ های نو از رگ های موجود رشد می نمایند. در دوران جنینی طی فرایندی به نام واسکولوژنز شبکه رگی اولیه تشکیل می گردد.

در این فرایند سلول های اندوتلیال به صورت تشکیل از نو از پیش ساز های سلول های اندوتلیالی که آنژیوبلاست نام دارند، شبکه رگی اولیه را ایجاد نموده و پس از آن طی فرایند آنژیوژنز با جوانه زنی رگ های نو از رگ هایی که قبلاً ایجاد شده اند، شبکه عروقی تکوین می یابد.

محققان این مطالعه گفتند: به بیان ساده، ما محیط های آستروسیت سازگار شده حاوی تمام مواد ترشح شده به وسیله این سلول ها را در ناحیه عروقی تخم های بارور شده قرار دادیم. با تکثیر سلول های عروقی، می توان مشاهده کرد که شکل گیری عروق چگونه پیش می رود، زیرا عروق تخم مرغ می تواند به وسیله مواد ترشح شده القا یا مهار گردد.

آستروسیت های مشتق شده از بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی، علاوه بر اثرات شان بر عروق، التهاب مزمن را نشان دادند. آستروسیت ها به عنوان تنظیم نماینده پاسخ ایمنی در سیستم عصبی مرکزی شناخته شده اند، بنابراین ممکن است که آن ها عروق نابالغ تر یا ناکارآمدتر را افزایش دهند. آستروسیت های مشتق شده از بیمار اینترلوکین 8 (IL-8) بیشتری نسبت به گروه کنترل ترشح می نمایند. اینترلوکین 8 یک عامل پیش التهابی است و گمان می رود که عامل اصلی اختلال عملکرد عروقی مرتبط با اسکیزوفرنی باشد.

به گفته نویسندگان، یافته ها نقش رشد عصبی در اسکیزوفرنی را تقویت می نماید و به وضوح نشان می دهد که آستروسیت ها به عنوان عامل واسطه نقش مهم دارند. علائم بیماری معمولاً در بزرگسالی ظاهر می گردد، اما همانطور که مطالعه ما نشان می دهد، سلول های گلیال این بیماران از ابتدا متفاوت بوده و بر رشد عصبی جنین تأثیر می گذارد. تمایز و شکل گیری مغز هر دو تغییر می نمایند. بنابراین، ممکن است تغییر سیستماتیک عروق به ناهنجاری اولیه مدار مغز منجر گردد و این به نوبه خود به اسکیزوفرنی در آینده منجر گردد.

نکته دیگری که در مقاله به آن اشاره شد این است که آستروسیت ها چقدر در اختلالات عصبی اهمیت دارند. نقش سلول های گلیال از جمله آستروسیت ها، نه تنها در اسکیزوفرنی بلکه در اختلالات عصبی به طور کلی کشف شده است. دیدگاه غالب در گذشته این بود که محققان باید روی نورون ها تمرکز نمایند. مارتینز دسوزا گفت: دید و درک ما از این بیماری در حال توسعه است.

این مطالعه به وسیله بنیاد تحقیقات سائوپائولو حمایت شد.

منبع: ایسنا